YB Azli Yusof, Ahli Parlimen merupakan Ahli Parlimen Malaysia dan Ahli Jawatankuasa Kira-kira Wang Negara (PAC).
Reformasi Parlimen di Malaysia melalui Jawatankuasa Kira-kira Wang Negara (PAC)
A)Pengenalan
Jawatankuasa Kira-kira Wang Negara (PAC) Malaysia memainkan peranan penting dalam memastikan akauntabiliti dan ketelusan dalam pengurusan dana awam. Sebagai salah satu badan penyeliaan Parlimen yang paling utama, PAC menjadi tunjang kepada tadbir urus yang baik, dengan memastikan wang pembayar cukai digunakan secara cekap dan memberi manfaat. Reformasi terkini telah meningkatkan tahap kebebasan dan keberkesanan PAC secara ketara, sekali gus memulihkan kepercayaan awam serta memperkukuh ketelusan dan akauntabiliti dalam perbelanjaan kerajaan. Artikel ini mengupas evolusi PAC, kejayaan utama serta cabaran yang dihadapi dalam memenuhi tuntutan rakyat Malaysia terhadap ketelusan dan akauntabiliti yang semakin meningkat.
B)Peranan PAC di Malaysia
PAC bertindak sebagai pemantau kewangan Parlimen, meneliti perbelanjaan kerajaan bagi memastikan ia diurus secara bertanggungjawab, cekap dan mematuhi peraturan kewangan. Antara tanggungjawab utamanya adalah meneliti Laporan Ketua Audit Negara serta menyiasat sebarang ketidakselarasan, ketidakefisienan atau kemungkinan penyelewengan. Tidak seperti institusi audit, PAC tidak menjalankan audit secara langsung. Sebaliknya, PAC menyemak dapatan audit, memanggil agensi kerajaan untuk memberikan penjelasan serta memastikan tindakan pembetulan diambil. Tugas PAC melebihi sekadar semakan – ia memastikan agensi bertanggungjawab dan kelemahan dalam tadbir urus kewangan tidak dibiarkan tanpa tindakan.
Salah satu ciri utama PAC ialah sifat dwipartisannya. Ia terdiri daripada Ahli Parlimen kerajaan dan pembangkang, yang penting dalam memastikan penyeliaan yang adil dan tidak berat sebelah. Pelantikan Ahli Parlimen pembangkang sebagai Pengerusi PAC – satu reformasi utama selepas Pilihan Raya Umum ke-14 (PRU14) pada tahun 2018 – merupakan langkah signifikan ke arah menegakkan prinsip ketelusan. Namun, PAC tidak terlepas daripada cabaran seperti tekanan politik, ketahanan birokrasi dan kekangan sumber. Walau bagaimanapun, PAC tetap teguh dalam misinya: memastikan setiap sen yang dibelanjakan oleh kerajaan mencapai matlamatnya.
C)Tahun-tahun Awal PAC: Kekangan dan Pengaruh Politik
Selama bertahun-tahun, PAC dilihat sebagai badan yang lemah dalam pengawasan kewangan. Keberkesanannya terbatas akibat pengaruh politik, terutamanya kerana jawatan Pengerusinya lazimnya dipegang oleh wakil parti pemerintah. Hal ini menimbulkan keraguan sama ada PAC benar-benar mampu bertindak tegas terhadap kerajaan. Ketika itu, peranan PAC lebih bersifat prosedural dan tidak mempunyai kuasa penguatkuasaan yang kukuh. Siasatan pula bersifat reaktif, berpunca daripada Laporan Ketua Audit Negara, dan cadangan PAC sering tidak disusuli dengan tindakan sewajarnya. Namun, keadaan mula berubah apabila rakyat semakin mendesak ke arah ketelusan dan akauntabiliti yang lebih tinggi, khususnya selepas beberapa skandal kewangan berprofil tinggi melanda negara.
D)Reformasi dan Tuntutan terhadap Kebebasan yang Lebih Besar
Reformasi paling ketara dalam sejarah PAC berlaku selepas PRU14 pada tahun 2018. Menyedari keperluan terhadap kebebasan yang lebih tinggi, kerajaan memperkenalkan perubahan besar: melantik Ahli Parlimen pembangkang sebagai Pengerusi PAC. Langkah ini bertujuan untuk menyahpolitikkan PAC dan memastikan ketelusan dalam menyemak perbelanjaan kerajaan. Sejak itu, kepimpinan PAC telah beberapa kali bertukar tangan, namun terus menegakkan prinsip bahawa pengawasan kewangan harus bebas daripada pengaruh politik.
Kini, PAC dipengerusikan oleh Ahli Parlimen pembangkang dengan Timbalan Pengerusi dari kalangan kerajaan, dan dianggotai oleh lapan wakil kerajaan serta empat wakil pembangkang – memberikan representasi yang seimbang.
Selain perubahan kepimpinan, beberapa reformasi penting telah memperkukuh keberkesanan operasi PAC:
- Pembentangan Laporan PAC untuk Perbahasan di Parlimen: Pada 18 Julai 2024, laporan PAC buat pertama kalinya dibahaskan secara rasmi di Dewan Rakyat, membolehkan penelitian lebih teliti dan meningkatkan kesedaran awam.
- Lawatan Tapak oleh Ahli PAC: Tidak lagi bergantung sepenuhnya kepada laporan dan keterangan bertulis, PAC kini turut melakukan lawatan tapak ke projek kerajaan yang sedang disiasat, bagi menilai pelaksanaan projek secara langsung serta memastikan peruntukan digunakan dengan berkesan.
- Akses Awam kepada Laporan PAC: Bagi meningkatkan ketelusan, laporan PAC kini boleh diakses oleh orang awam melalui platform dalam talian, membolehkan rakyat mengikuti perkembangan perbelanjaan kerajaan dan langkah-langkah akauntabiliti.
- Reformasi besar ini telah meningkatkan kemampuan PAC untuk memastikan agensi kerajaan bertanggungjawab. Namun, masih banyak ruang untuk penambahbaikan.
E)Kes Penting yang Ditangani oleh PAC
PAC telah memainkan peranan utama dalam menyiasat beberapa kes penyelewengan kewangan terbesar dalam sejarah Malaysia. Salah satu kes paling berprofil tinggi menunjukkan pentingnya peranan PAC:
- Skandal 1Malaysia Development Berhad (1MDB): Skandal 1MDB merupakan kes penyelewengan kewangan paling terkenal dalam sejarah Malaysia, di mana berbilion Ringgit diseleweng daripada dana pelaburan negara, sekali gus mencetuskan siasatan antarabangsa yang meluas.
PAC memainkan peranan penting dalam mendedahkan skala penyelewengan dan mendesak agar dana yang dicuri dipulihkan. Antara dapatan utama siasatan termasuk:
- Ketidakaturan Kewangan: Jumlah besar yang dipinjam tidak dapat dikesan penggunaannya, menimbulkan persoalan serius mengenai tadbir urus dan pemantauan.
- Kerjasama Antarabangsa: Penemuan PAC membantu siasatan global, yang membawa kepada pemulangan aset dari Amerika Syarikat, Switzerland dan Singapura.
Walaupun terdapat kemajuan, usaha untuk mendapatkan semula sepenuhnya aset yang diseleweng masih berterusan. PAC terus mendesak agar langkah pencegahan ditingkatkan bagi mengelakkan penyelewengan serupa pada masa depan.
F)Memperkukuh PAC untuk Masa Hadapan
Walaupun PAC telah melalui reformasi penting, masih banyak usaha diperlukan untuk meningkatkan kuasa dan keberkesanannya. Antara cadangan penambahbaikan utama termasuk:
- Kuasa Siasatan yang Lebih Besar: PAC wajar diberi kuasa untuk memulakan siasatan sendiri tanpa bergantung sepenuhnya kepada laporan Ketua Audit Negara.
- Perlindungan kepada Pemberi Maklumat (Whistleblower): Pengukuhan perlindungan undang-undang kepada pemberi maklumat akan menggalakkan lebih ramai tampil memberikan maklumat berkaitan penyelewengan kewangan.
- Kerjasama Antarabangsa: PAC harus menjalin kerjasama dengan badan audit antarabangsa bagi mengamalkan amalan terbaik dalam penyeliaan kewangan.
- Repositori Digital Akses Awam: Satu pangkalan data digital berpusat dan boleh dicari untuk laporan PAC wajar diwujudkan bagi meningkatkan ketelusan dan penglibatan awam.
Reformasi ini akan memastikan PAC kekal sebagai institusi yang kukuh dalam melindungi dana awam serta memperkukuh tadbir urus yang baik di Malaysia.
G)Penutup
Jawatankuasa Kira-kira Wang Negara (PAC) telah mencapai kemajuan ketara dalam memperkukuh akauntabiliti dan ketelusan di Malaysia. Reformasi seperti kepimpinan dwipartisan, perbahasan awam terhadap laporan PAC serta siasatan di tapak telah meningkatkan keberkesanannya. Namun begitu, cabaran seperti tekanan politik, birokrasi dan kekangan sumber masih wujud. Usaha berterusan untuk meningkatkan kebebasan dan kuasa siasatan amat penting bagi menjadikan PAC sebagai institusi yang lebih berpengaruh dalam demokrasi Malaysia – memastikan perbelanjaan awam dilaksanakan dengan bertanggungjawab dan memupuk kepercayaan rakyat.
Rencana diatas adalah terjemahan dari artikel terbitan The Parliamentarian, The Journal of Commonwealth Parliments.
